در شرایطی که پرونده فلسطین شاهد یک تحول استراتژیک در عرصه جهانی است و روند به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط کشورهای غربی و بینالمللی شتاب گرفته است، این پویایی تازه، مقایسه با سایر پروندههای مشابه را اجتنابناپذیر میسازد. از جمله این موارد، پرونده احواز عربی است که از سال ۱۹۲۵ تحت اشغال ایران قرار دارد و برخلاف فلسطین، همچنان از دستور کار جامعه بینالمللی و سازمانهای حقوق بشری غایب است.
تحول در وضعیت فلسطین؛ از انزوا تا پذیرش جهانی
از زمان فاجعه ۱۹۴۸، ملت فلسطین از طریق انتفاضهها و مبارزات سیاسی و مردمی در برابر اشغالگری اسرائیل مقاومت کرده است. اخیراً، به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط کشورهای اروپایی مانند بریتانیا، ایرلند و اسپانیا، و همچنین کشورهای دیگری چون استرالیا و کانادا، نقطهعطفی مهم در این مسیر است. این اقدامات، نشاندهنده تغییر فزاینده در رویکرد سیاسی جهانی است. قطعنامههای متعدد سازمان ملل نیز با تأکید بر راهحل «دو کشور» و حق تعیین سرنوشت برای فلسطینیان، به مطالبات آنها مشروعیت قانونی بخشیده است.
پرونده احواز؛ در سایه سانسور و در جستجوی حمایت بینالمللی
احواز تا سال ۱۹۲۵ به عنوان یک امارت مستقل عربی شناخته میشد، تا اینکه با سرنگونی حکومت شیخ خزعل کعبی، به زور به خاک ایران ضمیمه شد. رژیم ایران از آن زمان سیاستهای سیستماتیکی را برای فارسسازی منطقه و تغییرات جمعیتی به کار گرفته است. این اقدامات شامل ممنوعیت زبان عربی، خشکاندن منابع آبی و مصادره اراضی با هدف نابودی هویت عربی مردم احواز است.
برخلاف فلسطین، پرونده احواز تاکنون حمایت رسمی یا چشمگیری از سوی سازمان ملل یا قدرتهای جهانی به دست نیاورده است. این امر، احواز را به یک موضوع حاشیهای در رسانههای مقاومت و تلاشهای محدود حقوقی تبدیل کرده است.
مقایسه دو پرونده؛ شباهتها و تفاوتها
شباهتها:
هر دو ملت تحت اشغال طولانیمدت زندگی میکنند و با سیاستهای سازمانیافتهای برای محو هویت فرهنگی و ملی خود مواجه هستند.
مبارزه مستمر برای حق تعیین سرنوشت، محور اصلی مقاومت در هر دو منطقه است.
تفاوتها:
حمایت سیاسی: پرونده فلسطین از حمایت گسترده جهان عرب و اسلام برخوردار است، در حالی که احواز به دلیل ملاحظات سیاسی منطقهای به شدت به حاشیه رانده شده است.
تصویر بینالمللی: اسرائیل در صحنه بینالمللی به عنوان یک قدرت اشغالگر شناخته شده است، در حالی که ایران موفق شده است احواز را به عنوان یک «بخش جداییناپذیر» از خاک خود معرفی کند.
عامل ژئوپلیتیک؛ موقعیت فلسطین در کانون درگیری اعراب و اسرائیل، حضور جهانی آن را تقویت کرده است، در حالی که احواز در میان کشمکشهای منطقهای بدون هیچ حمایت بینالمللی مؤثری قرار گرفته است.
این تفاوتهای اساسی توضیح میدهد که چرا با وجود شباهتهای تاریخی و انسانی، پرونده احواز به اندازه فلسطین در کانون توجه بینالمللی قرار نگرفته است. آیا با توجه به تغییرات فعلی در خاورمیانه و جنگ کنونی میان ایران و اسرائیل، ممکن است وضعیت این منطقه نیز تغییر کند؟